انواع حرف ی» آخر در دستور زبان فارسی
در دستور زبان فارسی حرف ی» کاربردهای فراوانی دارد که ما به رایج ترین آنها اشارت میکنیم:
یک: ی» نکره
این نوع ی» به آخر اسامی افزوده می شود و حاکی از آن است که مورد خطاب، ناشناس است. مانند: تاجری با سرمایه ی اندوخته ی خود کاخی خرید» در اینجا ی» در (تاجری) و (کاخی) یاء نکره است.
دو: ی» وحدت
این نوع ی» بر یک چیز (مانند: شیشه ای) یا بر یک نفر (مانند: کسی، شخصی، مردی) یا اندازه ای (مانند: ذره ای، کمی، کیلویی، متری، سیری) دلالت میکند.
[زعفران سیری چند است؟] یعنی: یک سیر
[نصیحتی کنمت گوش کن پسر بپذیر!]
یعنی: (یک نصیحت)
شایان ذکر است که در برخی موارد امکان دارد حرف ی» بر دو یا چند معنا دلالت کند. برای نمونه: در جمله ی (به زنی گفتم) حرف ی» هم می تواند از نوع (یاء نکره) باشد و هم (یاء وحدت)!
سه: یاء» شناسایی فعل دوم شخص مفرد مضارع و ماضی»
مانند: (شنیدی٬ گفتی، خواندی٬ میگویی، می بینی)
چهار: پسوند نسبی که بر چند نوع است و بر معانی گوناگون دلالت می کند. مانند:
۱- یاء» نسبت دادن به اشخاص مانند: نادری٬ میرزایی
۲- یاء» نسبت دادن به شیئی یا چیزی مانند: حریری، چدنی، ابریشمی، آهنی، سنگی، مخملی،
۳- یاء» نسبت دادن به اماکن! مانند: هوایی، زمینی، دریایی، تهرانی، اهوازی، بیابانی، جنگلی،
٤- یاء» پسوند دارایی یا دارندگی. مانند: حرفه ای، نامی، فنی، هنری، به معنای: دارای حرفه، نامدار، دارای فن، هنرمند
5- یاء» پسوند شغلی. مانند: جگرکی، کبابی٬ کلید سازی، کله پزی٬ تعمیراتی، سمساری، پرده سازی،
٦- یاء» پسوند مفعولی: مردودی، اخراجی، تبعیدی، تنبیهی، زندانی،
پنج: یاء» قابلیت: به آخر مصادر افزوده میشود و از آن صفت قابلیت» یا لیاقت» می سازد. مانند: خوردنی، مردنی، دیدنی٬ گفتنی، نوشتنی، زدنی، رفتنی٬ خواندنی،
شش: یاء» حاصل مصدری مانند: سربازی مصدر سپاهیگری، دلاوری، فداکاری، جانبازی، مردی، مسلمانی،
(این نشانه ی مسلمانی نیست) یعنی مسلمان بودن»
فضل الله نکولعل آزاد
تهران ۱۳٦۳
Www.lalazad.blogfa.com
کاربرد واژه ی «ماه» و تعابیر متفاوت آن در اصطلاحات و ضرب المثل ها و شعر فارسی
ی» ,یاء» ,یک ,نوع ,ی ,پسوند ,حرف ی» ,یاء» پسوند ,نسبت دادن ,دادن به ,یاء» نسبت
درباره این سایت